Twee zelfportretten, een geschilderd in 1524 en een gefotografeerd in 1931, hebben een opmerkelijke link. Nu kun je zeggen dat alle zelfportretten gelinkt zijn, omdat ze de kunstenaar zelf laten zien. Maar bij deze twee gaat de overeenkomst verder.
[Lees meer…] overZelfvertekeningOp zoek naar Schwind (53): Kriehuber, Krüger und Thäter
Ooit van Josef Kriehuber gehoord? Of van Julius Thäter of Anton Ferdinand Krüger? Vast niet. Misschien wel omdat ze meer ambachtslieden waren dan kunstenaars. Maar voor de kunst, bijvoorbeeld die van Moritz von Schwind waren ze van grote betekenis. En dus is het tijd voor een nadere kennismaking.
[Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (53): Kriehuber, Krüger und ThäterSeurat-momentje
In de zomer van 1980 bezocht ik voor het eerst de National Gallery in Londen, puur uit nieuwsgierigheid. Het plan om kunstgeschiedenis te gaan studeren moest nog rijpen, maar ik geloof niet dat dit bezoek, in tegenstelling tot het bezoek aan de Tate Gallery diezelfde week daarin doorslaggevend is geweest. Wel zijn er drie schilderijen die toen enorme indruk hebben gemaakt: een portret van de maagd Maria in gebed door Sassoferrato, een zelfportret van Salvator Rosa als verpersoonlijking van de filosofie en Baders bij Asnières van Georges Seurat. Vraag me niet waarom, maar het zijn nog steeds favorieten. Er is geen enkele link tussen de schilderijen, behalve misschien dat het draait om de gemoedstoestand van de hoofdpersonen.
Zelfonthoofding
Zelfportretten zijn niet meer weg te denken uit de kunstgeschiedenis. Rembrandt schilderde zichzelf zo’n vijftig keer. Daarnaast vereeuwigde hij zichzelf in 32 etsen en 7 tekeningen. Philip Akkerman, geboren in 1957, gaat nog veel verder. Hij schildert uitsluitend zichzelf, inmiddels duizenden malen. Toch is het genre waarschijnlijk niet zo oud als je misschien denkt. Jan van Eyck zou de eerste schilder kunnen zijn die zichzelf schilderde, als Man met rode tulband uit 1433 of weerkaatst in een spiegel in zijn beroemde Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw uit 1434. Er zijn archeologen die aannemen dat de klassieke beeldhouwer Phidias zichzelf heeft afgebeeld op een schild dat Athena Parthenos vast houdt, maar bewijzen daarvoor ontbreken.
In de renaissance kregen kunstenaars meer aanzien en werd het steeds meer gangbaar om als kunstenaar jezelf weer te geven. In de 14e eeuw zou beeldhouwer Andrea Orcagna een zelfportret gemaakt hebben. Naast Van Eyck wordt ook Jean Fouquet genoemd die rond 1450 een zelfportret geschilderd zou hebben. Zeker is dat Albrecht Dürer een aantal zelfportretten maakte en de eerste daarvan dateert van 1493.
Museummuren
In 2020 vierde Museum Arnhem haar eeuwfeest. Klein probleempje: het was vanwege een verbouwing gesloten. Al drie jaar en het einde was nog niet nabij. Om toch iets te doen voor de Arnhemmers bedacht het museum een list: als de stad niet naar het museum kan komen, breng het museum dan naar de stad. Dat heeft ertoe geleid dat er in Arnhem op drie plekken schilderijen uit het museum zijn uitgevoerd als muurschildering.
[Lees meer…] overMuseummuren