Pas las ik een boek over een Nederlands stel dat in Italië een bed and breakfast begint. Op de omslag stond een foto van Mario de Biasi. Typisch jaren ’50-cliché: mooie vrouw loopt over straat en alle mannen kijken. In 2008 was in het Nederlands Fotomuseum de tentoonstelling Neo Realisme te zien met nieuwe Italiaanse fotografie tussen 1938 en 1960. De Biasi werd daar geprezen als een van de toonaangevende fotografen. Maar een kleine zoektocht op internet wijst uit dat De Biasi al vroeg bezig was als stockfotograaf.

Begin jaren ’50 kreeg de Amerikaanse fotograaf Ruth Orkin van Life Magazine de opdracht om in Israël een fotoserie te maken van het Israëlisch Filharmonisch Orkest. Na de klus reisde Orkin door naar  Italië, waar ze in 1951 haar meest bekende foto maakte: An American Girl in Italy. De vrouw in de foto is de 23-jarige Ninalee Craig, die destijds als Jinx Allen door het leven ging. Of Orkin en Craig elkaar al kenden en hadden afgesproken elkaar in Florence te treffen is niet bekend. Later verklaarde Craig in interviews dat de foto geheel natuurlijk was ontstaan, er was niets geposeerd. De foto maakte deel uit van een serie die Orkin en Craig gedurende een dag maakten, Don’t Be Afraid to Travel Alone.

Hoe snel de foto van Orkin in de jaren ’50 een iconische status kreeg, is niet te achterhalen. Feit is wel dat fotograaf Mario de Biasi in 1954 een foto maakte, waarin hetzelfde clichébeeld centraal staat: een vrouw alleen op straat in Italië en nagestaard door mannen. Wat verschilt is dat we de vrouw op de rug zien en dat zij de mannen tegemoet loopt (foto onder rechts). Maar een kleine zoektocht op internet levert aanvullende informatie over De Biasi en zijn foto. Zo blijkt hij als model Moira Orfei te hebben ingeschakeld, die enkele jaren later zou doorbreken als actrice in de Italiaanse cinema. Tussen 1960 en 1966 speelde ze in 36 films.

Maar De Biasi maakte bovendien een hele reeks foto’s, waarin de in een witte jurk geklede Orfei in Milaan (zie onderste foto links, de façade van de Dom van Milaan) de mannelijke blikken moest trekken. Ik heb er dertien kunnen ontdekken. Sommige daarvan laten zien dat het beeld in scène gezet moet zijn. Wanneer je ergens een pand verlaat heb je niet automatisch aan een zijde van de deur een muurtje van bewonderaars staan (foto onder rechts). Sommige van De Biasi’s foto’s uit de reeks zijn op allerlei plekken op internet te vinden. Andere zitten in de collecties van stockfotobureaus. Gli Italiani si voltano heet de serie, de Italianen draaien zich om. Maar het heeft er alle schijn van dat De Biasi vooral druk is geweest om een bestaand clichébeeld te bevestigen. Je krijgt haast de indruk dat De Biasi bij het zien van zijn contactafdruk niet kon kiezen en daarom alles maar heeft laten afdrukken.

Is het erg dat een fotograaf een hele reeks foto’s verkoopt aan stockfotobureaus? Nee, natuurlijk niet, iedereen die met beeld bezig is, weet dat dit tegenwoordig aan de orde van de dag is. Maar de magie van een foto waarin alles klopt, een foto die bijna zeventig jaar oud is, zoals die van Orkin dat wel heeft, verdwijnt toch een beetje als je weet dat er met enig effectbejag een tiental foto’s is gemaakt.