Wie aandacht besteedt aan chronogrammen kan niet om Johannes Nepomuk heen. Je zou hem de keizer van het chronogram kunnen noemen. Alleen al in Tsjechië wordt hij geëerd met meer dan driehonderd beelden die voorzien zijn van een of meerdere chronogrammen.
Johannes Nepomuk, geboren rond 1350 in Nepomuk in het huidige Tsjechië en overleden in 1393 was, hoewel afkomstig uit een dorp, geen doorsnee dorpspastoor. Vermoedelijk was zijn familie welvarend. Johannes studeerde eerst in een klooster in Praag en bezocht vervolgens de universiteit van Padua. In 1380 werd hij pastoor in Praag en hij viel op door zijn intelligente preken. Koning Wenceslaus IV bood hem een betrekking aan aan het hof, maar Johannes weigerde. Hij wilde hooguit als biechtvader optreden voor koningin Sophia. Toen Wenceslaus hem vroeg om het biechtgeheim te schenden en te vertellen of de koningin gebiecht had over een geheime minnaar, weigerde Johannes.
Vervolgens liet de koning hem oppakken en verschrikkelijk folteren. In een brief aan de toenmalige paus Bonifatius IX meldt de bisschop van Praag hoe Johannes zwaar verbrand aan de linker en rechter zijde van zijn lichaam, met zijn hoofd aan zijn voeten vastgebonden en met een blok hout vastgeklemd tussen zijn kaken, van een brug over de Moldau werd gegooid, waarop hij verdronk. Niettemin zou Johannes de volgende nacht weer zijn komen boven drijven, omgeven door vijf blinkende sterren. Op de onbekende plek waar Wenceslaus hem liet begraven hing naar verluidt zo’n geur van heiligheid, dat Johannes wel moest worden gevonden.
In 1683 werd er in Praag op de Karelsbrug, waar hij een kleine drie eeuwen eerder vanaf zou zijn gegooid, een beeld voor Johannes Nepomuk opgericht. Toch duurde het nog tot 1729 voor Johannes Nepomuk door paus Benedictus XIII heilig werd verklaard. Dat was als het ware de start voor de grootschalige verering, met zoals gezegd met meer dan 300 beelden. Vanwege zijn verdrinkingsdood wordt Johannes Nepomuk vooral gezien als beschermheilige tegen verdrinking. Je komt hem dan ook opvallend vaak tegen op bruggen of elders in de nabijheid van water.
Ook buiten Tsjechië geniet Johannes Nepomuk verering. In Swalmen moet er een beeld van hem staan op een brug over de Swalm en in Ool is er een kapelletje aan hem gewijd. In Vlaanderen is er onder andere in Aalst, Brugge, Kortrijk en Malmedy aandacht voor de Tsjechische heilige. Toen ik pas Boxmeer uitreed viel me, niet zover verwijderd van de Maas, een kapel op met een Latijnse tekst boven de deur: Sancti Ioanni Nepomuceno Dedicatum 1737. Een chronogram is het, met twee keer een M, twee keer een D, drie keer een C, twee keer een U (=V) en vier keer een I zeker niet. Je komt uit op 3314. Ik zou willen spreken van een gemiste kans. In Tsjechië zijn in 1734 op twee plekken beelden met een chronogram gewijd aan Johannes Nepomuk, zij het dat de naam van de heilige daar niet in voorkomt. Als ze in Boxmeer gekozen hadden voor een beeld in plaats van een kapel , waren ze misschien een jaar eerder klaar geweest, met een passend statVa DIVo IoannI nepoMVCeno eXstrVCta, standbeeld opgericht voor de goddelijke Johannes Nepomuk.
Geef een reactie